Zasady odliczania VAT od samochodów

Od 1 stycznia 2014 r. zasady odliczania podatku naliczonego przy używaniu samochodów na potrzeby działalności opodatkowanej VAT reguluje art. 86a oraz art. 88a ustawy o VAT. Zasady określone w tych przepisach mają jednak obowiązywać do momentu uchwalenia kolejnych zmian do ustawy o VAT. Rząd planuje bowiem wprowadzić zmiany w zakresie odliczania VAT zarówno przy nabyciu samochodów, jak i od wydatków eksploatacyjnych z nimi związanych.

Jak jest obecnie?

Jak wskazano w art. 86a ustawy o VAT, ograniczenia w odliczeniu VAT odnoszą się do nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dmc nieprzekraczającej 3,5 tony. W tym przypadku kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty VAT określonej w fakturze, nie więcej jednak niż 6.000 zł. Bardzo podobne zasady stosuje się do samochodów użytkowanych w ramach umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub umowy o podobnym charakterze. Podatnik w tej sytuacji może odliczyć 60% z faktury dokumentującej ratę leasingową, nie więcej niż 6.000 zł w całym okresie użytkowania samochodu. W przypadku nabycia paliwa do tych samochodów odliczenie VAT nie przysługuje.

W porównaniu do obowiązujących do końca 2013 r. przepisów ustawodawca poszerzył katalog samochodów, których nabycie uprawnia do pełnego odliczenia VAT. Są to określone w art. 86a ust. 2 pkt 6 ustawy o VAT pojazdy samochodowe inne niż wymienione w art. 86a ust. 2 pkt 1-5, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:

a) 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,

b) 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,

c) 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg.

Przy czym dopuszczalna ładowność tych pojazdów oraz liczba miejsc (siedzeń) określona jest na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. Tak więc, aby podatnik mógł odliczyć cały podatek VAT przy nabyciu samochodu, musi wziąć pod uwagę zasady homologacji. Jeżeli nabyty pojazd zgodnie z homologacją nie jest samochodem osobowym, ma symbol N1, w takiej sytuacji podatnikowi przysługuje pełne prawo do odliczenia VAT.

Jeśli podatnik ma prawo do odliczenia całego VAT przy nabyciu samochodu (lub od rat leasingowych), przysługuje mu także prawo do odliczenia VAT przy nabyciu paliwa do jego napędu.

Będą zmiany

Polska uzyskała derogację, na podstawie której może wprowadzić zmiany w zakresie odliczania podatku VAT zarówno od nabycia samochodu, jak i wydatków eksploatacyjnych czy paliwa. Ministerstwo Finansów przygotowało projekt zmian do ustawy o VAT (na dzień oddania GP do druku projekt jest po I czytaniu w Sejmie RP). Przewiduje się, że przepisy wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Jak wynika z projektu, planuje się wprowadzić ograniczenia w odliczaniu VAT w odniesieniu do wszystkich wydatków (nabycia pojazdu, zakupu paliwa, wydatków eksploatacyjnych) związanych z pojazdami samochodowymi o dmc nieprzekraczającej 3,5 tony. Kwotę podatku naliczonego stanowić ma 50% kwoty VAT wynikającej np. z faktury zakupu.

Planuje się jednak, aby w okresie przejściowym - do 30 czerwca 2015 r. - prawo do odliczenia 50% kwoty VAT od nabywanych paliw do napędu pojazdów wykorzystywanych do działalności gospodarczej i do celów prywatnych było wyłączone.

Ograniczenie (50%) przy odliczaniu VAT ma dotyczyć pojazdów przeznaczonych do użytku "mieszanego", tj. wykorzystywanych zarówno do celów związanych z opodatkowaną działalnością gospodarczą, jak i do użytku prywatnego.

Kiedy pełne odliczenie VAT?

Podatnicy w niektórych przypadkach będą mieli pełne prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi. Dotyczyć to będzie pojazdów wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej, jeśli:

sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, potwierdzone obowiązkową prowadzoną dla tych pojazdów ewidencją ich przebiegu, wykluczą możliwość ich użycia do celów niezwiązanych z tą działalnością, lub
konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością jest nieistotne.

Do pojazdów tych należą m.in.:

1) pojazdy samochodowe inne niż samochody osobowe mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowane na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van, lub z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków (spełnienie tych wymagań stwierdzać się będzie na podstawie zaświadczenia z badania przeprowadzonego przez OSKP oraz wpisu w dowodzie rejestracyjnym pojazdu),

2) pojazdy specjalne, które spełniają warunki i wymagania techniczne zawarte w odrębnych przepisach, określone dla przeznaczeń następujących pojazdów, np. koparka, ładowarka, jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym będzie wynikało, że jest to pojazd specjalny.

Jak wskazano w uzasadnieniu do nowelizacji, sytuacja taka może mieć miejsce np. w przypadku, gdy przedmiotem działalności podatnika jest odsprzedaż tych pojazdów i zostanie wyeliminowana możliwość ich użytku prywatnego (samochody te nie są zarejestrowane i nie mogą poruszać się po drogach), bądź też gdy przedmiotem działalności podatnika jest wynajem pojazdów i bez możliwości użytkowania ich do celów prywatnych. Zdaniem resortu wystarczy jednorazowe użycie pojazdu do celów prywatnych (przykładowo dojazd pracownika do pracy lub z pracy), aby miało miejsce wykorzystywanie "mieszane".

Dodatkowe obowiązki

Podatnik, który będzie wykorzystywać pojazdy samochodowe wyłącznie do działalności gospodarczej, będzie musiał prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu oraz będzie musiał złożyć w urzędzie skarbowym informację o tych pojazdach w terminie 7 dni od dnia, w którym po raz pierwszy poniesie wydatki związane z ich wykorzystywaniem. Wzór takiej informacji określony będzie w drodze rozporządzenia.

Jeśli podatnik złoży taką informację niezgodną ze stanem faktycznym lub w ogóle jej nie złoży, albo złoży ją po terminie, to do czasu jej złożenia uznawać się będzie, że pojazd nie jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej.

W przypadku zmiany wykorzystywania pojazdu samochodowego podatnik będzie miał obowiązek zaktualizować tę informację najpóźniej na 7 dni przed dniem, w którym dokona tej zmiany.

Korekta VAT naliczonego

W projekcie zmian do ustawy o VAT dodano także art. 90b, który wprowadzić ma system korekt podatku VAT, w sytuacji gdy podatnik nabył pojazd samochodowy (samochód osobowy lub inny pojazd o dmc nieprzekraczającej 3,5 tony, z wyłączeniem pojazdów konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób) i odliczył:

1) cały VAT, w związku z przeznaczeniem go do wykorzystywania wyłącznie w działalności gospodarczej, a następnie w okresie 60 miesięcy od nabycia zmienia jego przeznaczenie i będzie go wykorzystywał także do innych niż działalność celów - wówczas będzie miał obowiązek zmniejszenia odliczonego VAT,

2) 50% VAT, a następnie w okresie 60 miesięcy od nabycia dokonuje jego sprzedaży opodatkowanej lub przeznacza go do użytku wyłącznie w działalności opodatkowanej - wówczas będzie miał prawo do zwiększenia podatku do odliczenia, w odpowiedniej proporcji do pozostałego okresu korekty.

Pojazdy samochodowe o wartości do 15.000 zł będą podlegały 12-miesięcznej korekcie.

System korekt nie będzie miał zastosowania do pojazdów nabytych przed dniem wejścia w życie zmian do ustawy (za wyjątkiem sytuacji sprzedaży takiego pojazdu).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)