Co posiadacz pojazdu winien wiedzieć o ubezpieczeniu OC?

W przeciwieństwie do ubezpieczeń dobrowolnych, jak np. autocasco, obowiązkowe ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych są w każdym zakładzie ubezpieczeń identyczne. Ich warunki określa ustawa. Komunikacyjne polisy OC różni więc jedynie cena. Nie oznacza to, że jedyne o czym należy pamiętać to zakup takiego ubezpieczenia.

Posiadacz nie zawsze właścicielem

Posiadanie pojazdu często, lecz nie zawsze, idzie w parze z prawem własności. To pierwsze (posiadanie) jest stanem faktycznym, natomiast własność to coś znacznie więcej - stan prawny. Do zawarcia umowy ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych obowiązany jest podmiot, który faktycznie włada pojazdem. Może to być właściciel, ale równie dobrze np. korzystający z leasingu. Jeżeli określony samochód stanowi własność firmy leasingowej, do jego ubezpieczenia zobowiązany będzie jego użytkownik (leasingobiorca), a nie właściciel (leasingodawca).

Samochody to nie wszystko

Pojazdy mechaniczne, których posiadanie wiąże się z obowiązkiem ubezpieczenia, to nie tylko samochody. Pojęcie to obejmuje również ciągniki rolnicze, motorowery, przyczepy, a także tzw. pojazdy wolnobieżne, czyli pojazdy silnikowe, których konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h. W przypadku tych ostatnich, ustawodawca wyłączył jednak obowiązek ubezpieczenia w przypadku pojazdów wolnobieżnych używanych wyłącznie w gospodarstwie rolnym.

Od czego chroni?

Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Komunikacyjna polisa OC chroni więc kierującego przed roszczeniami ze strony poszkodowanych osób trzecich. Ubezpieczenie to nie wyłącza jednak roszczeń posiadacza w stosunku do kierowcy, np. z tytułu uszkodzenia użyczonego mu pojazdu.

Pod pojęciem szkody rozumie się zdarzenie, którego następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Szkoda powstała w związku z ruchem pojazdu mechanicznego to również szkoda zaistniała przy wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu, podczas jego załadunku i rozładunku oraz podczas zatrzymania, postoju i garażowania. Ubezpieczeniem OC objęte jest zatem także uszkodzenie drzwiami karoserii drugiego pojazdu podczas wysiadania na zatłoczonym parkingu.

Ubezpieczeniem tym objęte będą także szkody spowodowane przez ciągniętą przez samochód przyczepę oraz holowany pojazd - także wówczas, gdy odłączyły się one od pojazdu ciągnącego i wciąż się toczyły.

Limitowana odpowiedzialność

Nie każdy pamięta, że odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń za szkody spowodowane przez posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym z tytułu obowiązkowej polisy OC jest ograniczona kwotowo do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej. Rzadko bowiem wysokość spowodowanej szkody wykracza poza te ustawowe granice. Dzieje się tak właściwie tylko w przypadku większych karamboli czy wypadku z ofiarami w ludziach, zwłaszcza za granicą. Tego rodzaju sytuacje są zagrożeniem dla domowego budżetu. W miejscu, w którym kończy się odpowiedzialność ubezpieczyciela, roszczenia poszkodowanych winny być już zaspokajane z kieszeni sprawcy zdarzenia.

Aktualnie (poczynając od umów zawieranych po 10 grudnia 2009 r.) suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych:

w przypadku szkód na osobie - 2,5 mln euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,
w przypadku szkód w mieniu - 500 tys. euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.

Do wyliczenia konkretnej wysokości sumy gwarancyjnej w złotych bierze się pod uwagę średni kurs euro ogłaszany przez Narodowy Bank Polski obowiązujący w dniu wyrządzenia szkody.

Zasada 12 miesięcy

Umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawiera się w zasadzie na okres 12 miesięcy. Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych przewiduje jednak w szczególnych wypadkach zawarcie tzw. umowy ubezpieczenia krótkoterminowego na okres krótszy.

Umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu m.in. z chwilą wyrejestrowania pojazdu mechanicznego lub udokumentowania trwałej i zupełnej utraty jego posiadania (np. w wyniku kradzieży), a także z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń. W tym ostatnim przypadku termin ten służy również do znalezienia nowego ubezpieczyciela.

Polisa ulega także wcześniejszemu rozwiązaniu w przypadku jej wypowiedzenia przez nabywcę pojazdu w terminie 30 dni od daty nabycia. Z chwilą zbycia pojazdu na nabywcę przechodzą prawa i obowiązki wynikające z umowy ubezpieczenia OC zawartej przez poprzedniego posiadacza. Zbywca winien w związku z tym wydać dokument ubezpieczenia (polisę OC) nabywcy.

Zmiana ubezpieczyciela

Jeśli po upływie okresu ubezpieczenia posiadacz pojazdu chce zmienić zakład ubezpieczeń, powinien na piśmie powiadomić dotychczasowego ubezpieczyciela o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia, nie później niż na jeden dzień przed upływem dotychczasowego okresu ubezpieczenia. Zatem pismo takie musi wpłynąć do firmy ubezpieczeniowej najpóźniej w przedostatnim dniu okresu ubezpieczenia. W przeciwnym razie dochodzi do automatycznego odnowienia umowy ubezpieczenia OC na kolejne 12 miesięcy.

Opłaty za brak OC

Brak obowiązkowego ubezpieczenia OC sankcjonowany jest wysokimi opłatami na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. W przypadku samochodów osobowych opłata za brak OC wynosi 500 euro. Wyższa stawka (800 euro) dotyczy samochodów ciężarowych i autobusów. Jednakże w sytuacji gdy okres braku obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego trwa nie dłużej niż 3 lub 14 dni, opłaty te są redukowane, odpowiednio o 20% i 50%.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zm.).