Gazeta Podatkowa nr 93 (1134) z dnia 20.11.2014

Zmiany w opłatach za przejazd po drogach w ramach systemu viaTOLL

Z początkiem 2015 roku zacznie obowiązywać nowelizacja ustawy o drogach publicznych.Zmiany mają na celu uproszczenie i wprowadzenie bardziej przejrzystych zasad odpowiedzialności administracyjnej użytkowników dróg popełniających naruszenia w zakresie regulowania opłat w systemie viaTOLL. Modyfikuje ona m.in. przepisy dotyczące kar za naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty za przejazd drogami objętymi tzw. opłatą elektroniczną.

Krótko o systemie viaTOLL

Elektroniczny pobór opłat obowiązuje w Polsce na autostradach płatnych, drogach szybkiego ruchu oraz wybranych drogach krajowych zarządzanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Wszystkie przychody z Systemu viaTOLL trafiają do Krajowego Funduszu Drogowego. Zostają one przeznaczone na dalsze inwestycje w rozbudowę sieci drogowej w Polsce oraz na modernizację istniejącej infrastruktury drogowej.

System działa w ten sposób, że nad drogami płatnymi znajdują się bramownice wyposażone w anteny. Anteny umożliwiają komunikację pomiędzy przekaźnikami a viaBOX-em zamontowanym w pojeździe. Za każdym razem, gdy pojazd (wyposażony w viaBOX) przejeżdża pod bramownicą, zostaje naliczona opłata za przejazd konkretnym odcinkiem drogi płatnej. Kierowca zostaje o tym powiadomiony pojedynczym sygnałem z viaBOX-a. Proces naliczenia opłaty przebiega w pełni automatycznie, bez potrzeby redukowania prędkości pojazdu lub zatrzymywania się.

Nowe stawki opłat

Obecnie uregulowania dotyczące nakładania kar administracyjnych na użytkowników dróg naruszających obowiązek uiszczenia opłaty elektronicznej zawarte są w art. 13k ustawy o drogach publicznych. Wyszczególnionych zostało tam sześć różnego typu naruszeń, wśród których znalazły się m.in.: przejazd drogą krajową, na której pobierana jest opłata elektroniczna, bez uiszczenia tej opłaty czy też bez uiszczenia tej opłaty w pełnej wysokości. Wysokość kar ustalona została w sposób sztywny i w zależności od typu naruszenia wynosi 1.500 zł bądź 3.000 zł.

Od 2 stycznia 2015 r. za naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej wymierzana będzie kara w wysokości 500 zł - w przypadku zespołu pojazdów o łącznej dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t złożonego z samochodu osobowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t oraz przyczepy. W odniesieniu do pojazdów pozostałych sankcja wyniesie 1.500 zł. Z kolei za naruszenie obowiązku właściwego używania w pojeździe urządzenia na potrzeby pobierania opłat elektronicznych grozić będzie kara w wysokości 250 zł - dla zespołu pojazdów o łącznej dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t złożonego z samochodu osobowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t oraz przyczepy albo 750 zł - w pozostałych przypadkach.

System viaTOLL jest obowiązkowy dla wszystkich pojazdów samochodowych oraz zespołów pojazdów o dmc powyżej 3,5 t, a także dla autobusów niezależnie od ich dmc.

Koniec z sumowaniem kar

Wprowadzona zostanie zasada, że na podmiot, który dopuścił się naruszenia skutkującego obowiązkiem uiszczenia kary pieniężnej, nie będzie mogła być nałożona więcej niż jedna kara w trakcie jednej doby. Za dobę uznawany będzie okres od godziny 0⁰⁰ do 24⁰⁰ w danym dniu. Dotyczyć to będzie kar wymierzanych za naruszenia polegające na:

• nieuiszczeniu opłaty drogowej,
   
• niezjechaniu z drogi płatnej w przypadku uszkodzenia urządzenia viaBOX,
   
• nieprawidłowego ustawienia urządzenia viaBOX.

Podmiot zobowiązany do uregulowania kary

W myśl obecnie obowiązujących regulacji do ponoszenia kar nakładanych w systemie viaTOLL zobowiązani są kierowcy, a nie ich pracodawcy. Kara nakładana jest na kierującego w drodze decyzji administracyjnej.

W wyniku nowelizacji za większość naruszeń obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej będzie odpowiadał właściciel pojazdu, a w razie popełnienia wykroczenia przez kierującego zespołem pojazdów - właściciel pojazdu złączonego z przyczepą bądź naczepą. Natomiast w przypadku, gdy właściciel nie będzie posiadaczem pojazdu, to kara nałożona zostanie na podmiot, na rzecz którego przeniesiono posiadanie tego pojazdu.

Kierowca zobowiązany będzie do zapłaty kary pieniężnej wyłącznie w razie popełnienia wykroczenia polegającego na:

• niewłączeniu urządzenia podczas przejazdu po drodze, na której pobiera się opłatę,
   
• wprowadzeniu do urządzenia nieprawidłowych danych o rodzaju pojazdu,
   
• używaniu urządzenia niezgodnie z przeznaczeniem.

Przewoźnicy i kierowcy wielokrotnie postulowali o zmianę obowiązujących regulacji w zakresie podmiotu odpowiedzialnego za brak uiszczenia opłaty elektronicznej. Zwrócił na to uwagę również Rzecznik Praw Obywatelskich w swoim wystąpieniu do Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 4 stycznia 2013 r. Wskazał on m.in., że "wielokrotnie może dochodzić do sytuacji, w których obowiązek wniesienia opłaty spoczywać będzie na podmiocie innym, niż ten, wobec którego zastosowana może być kara administracyjna".

Kto skontroluje?

Obecnie do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej uprawnieni są:

• funkcjonariusze Policji,
   
• inspektorzy ITD,
   
• naczelnicy urzędów celnych i dyrektorzy izb celnych,
   
• funkcjonariusze Straży Granicznej.

Po nowym roku uprawnienie to będzie przysługiwało Głównemu Inspektorowi Transportu Drogowego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.2014 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych, ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. poz. 1310)