Gazeta Podatkowa nr 55 (1200) z dnia 9.07.2015

Nowe zasady recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji

Z dniem 1 stycznia 2016 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Do najważniejszych wprowadzonych przez nią zmian należy zaliczyć zniesienie tzw. opłaty recyklingowej (w kwocie 500 zł), którą trzeba obecnie płacić w przypadku sprowadzenia z zagranicy używanego samochodu. Modyfikacje dotyczą też obowiązku zapewnienia przez wprowadzających pojazdy sieci zbierania pojazdów oraz przewidują zmiany dla prowadzących stacje demontażu wycofanych z eksploatacji samochodów.

Nowy krąg "wprowadzających pojazdy"

Nowelizacja zawiera przede wszystkim nową definicję wprowadzającego pojazd, która jest o tyle istotna, że generuje dla podmiotów nią objętych określone obowiązki. Zgodnie ze zmianami przez wprowadzających pojazdy rozumie się przedsiębiorców będących producentami pojazdów lub przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu. Chodzi tu więc wyłącznie o profesjonalnych producentów, importerów, a nie jak obecnie także osoby prowadzące działalność inną niż handel samochodami, które dokonały wprowadzenia na terytorium kraju np. jednego pojazdu na użytek własnej firmy.

Do ustawy o recyklingu pojazdów dodana została również definicja "wprowadzenia na terytorium kraju", której do tej pory brakowało w przepisach. Przez to pojęcie rozumie się wprowadzenie pojazdu po raz pierwszy na terytorium kraju w celu używania lub dystrybucji. Określono także termin, w którym następuje wprowadzenie pojazdu na terytorium kraju (patrz ramka nr 1).

Sieć zależna od ilości wprowadzanych pojazdów

Obecnie wprowadzający pojazd, dla którego ma obowiązek wydać kartę pojazdu (w praktyce są to producenci bądź importerzy nowych aut), jest zobowiązany zapewnić sieć zbierania pojazdów, obejmującą terytorium kraju w taki sposób, aby zapewnić właścicielowi możliwość oddania pojazdu wycofanego z eksploatacji do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu, położonych w odległości nie większej niż 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania albo siedziby właściciela pojazdu. Przepisy w tym zakresie również ulegną zmianie.

Przede wszystkim w odniesieniu do obowiązku zapewnienia sieci zbierania pojazdów ustawa zakłada podział na podmioty wprowadzające nie więcej niż 1.000 pojazdów w ciągu roku oraz powyżej 1.000 pojazdów w ciągu roku. Obowiązki w zakresie konieczności zapewnienia sieci zbierania pojazdów będą zależne więc od ilości wprowadzanych pojazdów w ciągu roku. Nowelizacja przewiduje, że podmioty wprowadzające powyżej 1.000 pojazdów rocznie będą zobowiązane do zapewnienia sieci zbierania pojazdów składającej się z co najmniej 3 stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów w województwie, w różnych miejscowościach. Oznacza to konieczność zapewnienia co najmniej 48 stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów na terenie kraju. Wprowadzający nie więcej niż 1.000 pojazdów rocznie będą zobowiązani do zapewnienia sieci składającej się co najmniej z 3 stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów, położonych w różnych miejscowościach.

Powyższe zmiany obejmą wszystkich wprowadzających pojazdy (zgodnie z nową definicją).

Jak czytamy w uzasadnieniu do omawianej nowelizacji "Podmioty wprowadzające powyżej 1.000 pojazdów rocznie są to w praktyce producenci i profesjonalni importerzy, wprowadzający przede wszystkim pojazdy nowe, a więc wydający karty pojazdu. Natomiast wprowadzający nie więcej niż 1. 000 pojazdów rocznie objęci zostaną obowiązkiem zapewnienia sieci zbierania pojazdów, odpowiadającej sieci zbierania pojazdów w jednym województwie, ze względu na fakt, iż firmy te działają zazwyczaj lokalnie, a nie przez sieć przedstawicieli (dealerów), na terenie całego kraju".

Zapewnienie sieci może następować w dwojaki sposób: poprzez własne stacje demontażu i punkty zbierania pojazdów danego przedsiębiorcy wprowadzającego pojazdy lub na podstawie umów, które może on zawrzeć z przedsiębiorcami prowadzącymi stacje demontażu. Nowelizacja wymaga, aby umowy z przedsiębiorcami prowadzącymi stacje demontażu (drugi z możliwych sposobów zapewnienia sieci) były zawierane w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Przy czym trzeba zwrócić uwagę, że mimo tego, iż sieć zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji (tak jak obecnie) będzie mogła składać się ze stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów, to umowy zawierane przez wprowadzających pojazdy będą podpisywane jedynie ze stacjami demontażu. To bowiem stacje demontażu podpisują umowy z punktami zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Umowa musi dokładnie określać wymogi przyjmowania pojazdów do stacji demontażu oraz warunki, na jakich wprowadzający pojazdy pokrywa koszty zagospodarowania odpadów pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Sprowadzenie auta tańsze o 500 zł

Prace nad zniesieniem opłaty recyklingowej za pojazdy sprowadzane z zagranicy trwały od 2010 r. Już w 2009 r. Komisja Europejska wystosowała do Polski zarzuty formalne, a w roku 2012 uzasadnioną opinię dotyczącą nieprawidłowej transpozycji dyrektywy 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji.

500 zł - tyle obecnie wynosi tzw. opłata recyklingowa za używane auto.

Obecnie na mocy art. 12 ustawy o recyklingu, wprowadzający pojazd, który nie zapewnia sieci, oraz podmiot niebędący przedsiębiorcą dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu pojazdu, są zobowiązani do wniesienia, na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, opłaty w wysokości 500 zł od każdego pojazdu wprowadzonego na terytorium kraju. W przypadku gdy wprowadzający pojazd, który nie zapewnia sieci, dokonał zbycia pojazdu, zobowiązany jest przekazać niezwłocznie nabywcy pojazdu dowód uiszczenia opłaty recyklingowej. Oznacza to, że opłatę tę reguluje nie nabywca samochodu, ale podmiot lub osoba, która sprowadziła go do Polski.

Omawiana nowelizacja zakłada całkowite zniesienie tzw. opłaty recyklingowej pobieranej od podmiotów niebędących przedsiębiorcami, które dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu pojazdu, oraz wprowadzających, którzy obecnie nie mają obowiązku zapewnienia sieci.

Opłaty i kary za brak sieci

Zniesienie opłaty recyklingowej nie oznacza jednak, że podmiot, który nie zapewnia sieci nie ponosi z tego tytułu żadnych dodatkowych opłat. Na mocy znowelizowanego art. 14 ustawy, podmiot wprowadzający, który nie zapewni w danym roku kalendarzowym sieci, zobowiązany będzie, bez wezwania, do obliczenia i uiszczenia opłaty za brak sieci. Wysokość tej opłaty będzie zależeć od liczby wprowadzanych pojazdów oraz liczby dni, w których nie zapewniono sieci, a dodatkowo od liczby brakujących elementów sieci (punktów demontażu lub punktów zbierania pojazdów). Chodzi o nałożenie opłaty proporcjonalnej do stopnia niezapewnienia sieci.

Obecnie w ustawie nie uzależnia się wysokości opłaty od liczby brakujących stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów. Przy czym stawka opłaty za brak sieci nie będzie, tak jak obecnie, odpowiednikiem kosztu demontażu jednego pojazdu, ale ma odpowiadać kosztom demontażu jednego pojazdu podzielonym przez liczbę stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów w pełnej sieci. Maksymalnie ma ona wynieść 20 zł za brak jednej stacji demontażu w ciągu roku kalendarzowego za każdy pojazd wprowadzony na terytorium kraju w ciągu tego roku.

Dodatkowo elementem opłaty ma być również tzw. opłata stała. Jej wprowadzenie jest konieczne, bowiem ustalanie opłaty za brak sieci, zgodnie z przedstawioną wcześniej zasadą proporcjonalności, byłoby szczególnie korzystne ekonomicznie dla niewielkich przedsiębiorców wprowadzających pojazdy, niezapewniających sieci zbierania pojazdów. Jednak ustawodawca również chce ich zmotywować do zapewniania takiej sieci. Dlatego w ich przypadku opłata stała będzie stanowić istotną część całej opłaty. Natomiast dla przedsiębiorców wprowadzających duże ilości pojazdów, będzie stanowić tylko niewielką jej część.

W celu zachęcenia przedsiębiorcy do szybkiego zapewnienia sieci, w nowelizacji ustawy znalazł się przepis, na mocy którego wprowadzający będzie zwolniony z opłaty za brak sieci, jeżeli nie zapewnił jej przez okres nie dłuższy niż 21 dni w ciągu roku kalendarzowego.

Tak jak obecnie, w przypadku nieuiszczenia opłaty za brak sieci przez wprowadzającego pojazdy, Generalny Inspektor Ochrony Środowiska będzie nakładał dodatkową opłatę za brak sieci. Przy czym zmniejszono jej wysokość z 50% do 20% kwoty nieuiszczonej opłaty za jej brak.

Przyjmowanie aut wycofanych z eksploatacji

W celu zapewnienia zgodności polskiego prawa z dyrektywą 2000/53/WE do ustawy o recyklingu pojazdów dodano art. 5a oraz art. 23a. Nowe przepisy dotyczą zagospodarowania zużytych części usuniętych z samochodów osobowych. Na ich mocy podmiot zajmujący się naprawą pojazdów będzie zobowiązany gospodarować częściami będącymi odpadami, usuniętymi w trakcie naprawy samochodów osobowych lub przekazywać te części np. prowadzącemu stację demontażu. Jednocześnie zrezygnowano z ustalania maksymalnej kwoty opłaty, jaką może pobrać stacja demontażu przy przyjmowaniu zużytych części. Jak czytamy w uzasadnieniu do omawianej ustawy "Jest to podyktowane faktem, że stacje demontażu nie będą jedynymi podmiotami, jakie przyjmują zużyte części. Ponadto trudno określić maksymalną opłatę dla tak niejednorodnej grupy odpadów, w której mieszczą się m.in. akumulatory, opony, filtry olejowe, lampy, katalizatory oraz części z metali żelaznych".

Maksymalna wysokość opłaty stałej za brak sieci wyniesie 20.000 zł.

Prowadzący stację demontażu będzie zobowiązany do przyjęcia każdego pojazdu wycofanego z eksploatacji, posiadającego cechy identyfikacyjne pojazdu. Nowelizacja wprowadza generalną zasadę niepobierania przez stacje demontażu opłaty przy przyjmowaniu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Ustawa określa jednak przypadki, w których opłata może być pobrana (patrz ramka nr 2).

Opłata za przyjęcie niekompletnego pojazdu wycofanego z eksploatacji, nie będzie mogła przekroczyć 10 zł za każdy kilogram brakującej masy pojazdu.

Nowelizacja wyraźnie określa również obowiązek przyjęcia przez stację demontażu będących odpadami części samochodów osobowych usuniętych w trakcie naprawy, ale tylko wtedy gdy nie spowoduje to przekroczenia masy odpadów przewidywanych dla danej stacji demontażu. Za przyjęcie takich odpadów prowadzący stację demontażu będzie mógł pobierać opłatę.

Ustawa o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz niektórych innych ustaw została opublikowana w Dz. U. z 2015 r. poz. 933.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 20.01.2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2015 r. poz. 140)