Sprzedaż samochodu a rozliczenie kosztów jego ubezpieczenia

Wykupiliśmy ubezpieczenie OC i AC dla samochodu ciężarowego, stanowiącego środek trwały, na okres 12.2013-11.2014 r. Polisa jest płatna w 4 ratach. Pierwszą z nich zapłaciliśmy w dniu podpisania polisy. Koszty ubezpieczenia rozliczamy w czasie. W jaki sposób zaksięgować nierozliczoną kwotę polisy oraz zobowiązania wobec zakładu ubezpieczeń, jeśli w styczniu 2014 r. samochód ten sprzedaliśmy?

W księgach rachunkowych składki na ubezpieczenie składników majątku, np. samochodów, odnoszone są w ciężar kosztów działalności operacyjnej i ujmowane na koncie 40 "Koszty według rodzajów" (w analityce: Pozostałe koszty rodzajowe). W przypadku polisy ubezpieczeniowej, która została zawarta na przełomie dwóch lat obrotowych, wynikające z niej koszty składek należy aktywować i rozliczyć do właściwych okresów sprawozdawczych. Dokonuje się tego za pośrednictwem czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, o których mowa w art. 39 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Koszty polisy ujęte na koncie rodzajowym w zespole 4 powinno się wówczas dodatkowo zaewidencjonować na koncie 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" (po stronie Wn) i drugostronnie na koncie 49 "Rozliczenie kosztów" (po stronie Ma). Następnie co miesiąc aktywowaną kwotę odpisuje się w koszty działalności operacyjnej w okresie, którego dotyczy, następująco:

a) jeśli jednostka ewidencjonuje koszty w zespole 4 i 5:

− Wn odpowiednie konto zespołu 5,

− Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów",

b) jeśli jednostka ewidencjonuje koszty wyłącznie w zespole 4:

− Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów",

− Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów".

Jeżeli składnik majątku, na który wykupiono polisę, zostanie sprzedany, zakład ubezpieczeń może zwrócić ubezpieczonemu niewykorzystaną część składki. W takim przypadku aktywowane na koncie 64-0 koszty ubezpieczenia, które nie zostały jeszcze odpisane, nie mogą już być dalej rozliczane w czasie. Nie spełniają już bowiem definicji aktywów, określonej w art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy o rachunkowości.

W ewidencji księgowej nierozliczone na dzień sprzedaży składnika majątku koszty ubezpieczenia mogą zostać jednorazowo odniesione do pozostałych kosztów operacyjnych zapisem:

− Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",

− Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów".

Należy zwrócić uwagę, że jeśli jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wersji porównawczej, wyksięgowanie nierozliczonej kwoty składki z konta 64-0 powinno odbyć się za pośrednictwem kont obrotów wewnętrznych w następujący sposób:

− Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",

− Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów"

oraz równolegle:

− Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",

− Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne".

Jeśli zakład ubezpieczeń zwrócił ubezpieczonemu niewykorzystaną część składki, otrzymaną kwotę księguje się na dobro pozostałych przychodów operacyjnych zapisem:

− Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący",

− Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Na konto 76-0 odnosi się również nierozliczoną kwotę zobowiązania wobec zakładu ubezpieczeń, jeśli polisa była płatna w ratach, a ubezpieczony nie uregulował jeszcze wszystkich płatności. Można tego dokonać księgowaniem:

− Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Zakład ubezpieczeń),

− Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Warto zaznaczyć, że w sytuacji, gdy sprzedaż składnika majątku odbywa się w tym samym roku, w którym zawarto wcześniej polisę ubezpieczeniową, niewykorzystaną część składki można zaksięgować na zmniejszenie kosztów rodzajowych. Księgowania z tym związane mogą przebiegać w następujący sposób:

a) zmniejszenie kosztów rodzajowych o niewykorzystaną część składki ubezpieczeniowej:

− Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Zakład ubezpieczeń),

− Ma konto 40 "Koszty według rodzajów" (w analityce: Pozostałe koszty rodzajowe)

oraz równoległe wyksięgowanie kwoty z czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów:

− Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów",

− Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów",

b) zwrot składki ubezpieczeniowej ubezpieczonemu:

− Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący",

− Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Zakład ubezpieczeń).

Przykład

Założenia

Jednostka wykupiła w grudniu 2013 r. roczną polisę na ubezpieczenia OC i AC samochodu ciężarowego - na okres od 1 grudnia 2013 r. do 30 listopada 2014 r. Koszt polisy to 3.600 zł. Kwotę tę aktywowano na koncie 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów".
Rozliczenie polisy na koncie 64-0 następuje w okresach miesięcznych po 300 zł. Na koniec stycznia 2014 r. na koncie tym figurowało saldo nierozliczonej polisy w wysokości 3.300 zł.
Polisa płatna jest w 4 ratach, każda po 900 zł. W dniu wykupienia polisy zapłacono pierwszą ratę. Na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Zakład ubezpieczeń) na koniec stycznia 2014 r. figurowało nierozliczone saldo, obrazujące zobowiązanie wobec zakładu ubezpieczeń w kwocie 2.700 zł.
W styczniu 2014 r. samochód sprzedano. Jednostka otrzymała zwrot składki w wysokości 300 zł.
Rozliczenia niewykorzystanej kwoty składki dokonano za pośrednictwem pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych.
Jednostka ewidencjonuje koszty wyłącznie na kontach zespołu 4.

Dekretacja

Opis operacji:	Kwota	Konto
Opis operacji:	Kwota	Wn	Ma
1. Rozliczenie kosztów polisy:
a) wyksięgowanie kwoty nierozliczonych kosztów:	3.300 zł	79-1	64-0
b) zaliczenie składek do pozostałych kosztów operacyjnych:	3.300 zł	76-1	79-0
2. Odniesienie do pozostałych przychodów operacyjnych kwoty nierozliczonego zobowiązania wobec zakładu ubezpieczeń:	2.700 zł	24	76-0
3. Zwrot niewykorzystanej składki ubezpieczeniowej na rachunek bankowy jednostki:	300 zł	13-0	76-0